اندازه‌های استاندارد کاغذ

کاغَذ به ماده‌ای گفته می‌شود که از خمیر کتان یا پنبه یا کنف یا چوب یا ضایعات کشاورزی ساخته شود و به کار نوشتن آید و در اصطلاح علمی عبارت است از تراکم الیاف سلولوزی که به طور نامنظم داخل یکدیگر شده و درنتیجه یک مادهٔ فشرده را می‌دهد که در ابعاد و اوزان مختلف بدست می‌آید.

کاغذ از زمان اختراع آن تا به امروز قابل اعتمادترین وسیله انتقال اندیشه بشر بوده است و نقش مهمی در جمع‌آوری و ذخیره اطلاعات و دانش بشر که نتیجه‌ای از تجربیات و تفکرات اوست دارد و از این رو با پیدایش مرکب و صنعت چاپ و مواد رنگ دار این اندیشه بشری با ابزار نوین درآمیخت و به صورت یک پدیدهٔ مهم، امروزه با آن برخورد می‌گردد.

مصرف کاغذ با اختراع آن همراه بوده است که گفته می‌شود مصریان پیشقدم در این اختراع بوده‌اند و از بسیاری جهات نشانگر سطح رشد علمی و فرهنگی جامعه می‌باشد. با پیشرفت اطلاعات و معلومات بشر از دانش رنگ، کاغذهای رنگی برای جلب توجه و زیبایی و مقوا و کارتن‌های رنگ آمیزی شده برای بسته‌بندی و بالاخره جعبه‌های شیرینی و شکلات برای مصرف خانگی و نظایر اینها همه دلیل بر دانش برتر و استفاده بشر از این صنعت و اختراع است که روز به روز رو به توسعه و تکامل می‌باشد و در تاریخ از آن یاد شده است.

پیدایش کاغذ با پاپیروس و پرگامنت‌ها

به گفتهٔ تاریخ، مصریان باستان اولین مردمانی بوده‌اند که از نوعی نی شبیه بامبو به نام پاپیروس صفحاتی می‌ساختند و بر روی آن می‌نوشتند و نیز کاغذ بردی را مصریان اختراع کردند. مردم مصر نی پاپیروس را به صورت نوارهای نازک و بسیار ظریفی کنار یکدیگر قرار می‌دادند و سپس به وسیلهٔ فشارها و صیقل دادن به آن به شکل ورق درمی‌آوردند.

سابقهٔ نوشتن به هزاران سال قبل می‌رسد و بشر در آغاز تمدن و ابداع خط از گل رس لوحه‌هایی می‌ساخت و برای نوشتن مطالب خود استفاده می‌کرد؛ این الواح با حرارت آفتاب خشک می‌شد یا با آتش می‌پخته است.

در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد بود که برای ثبت و ضبط کلمات، مسئله نوشتن بر کاغذ مطرح گردید و همانطوری که اشاره شد پاپیروس را مصری‌ها درست کردند، چند برگ پاپیروس را مصری‌ها بهم می چسبانیده‌اند تا یک نوار دراز طومار مانند بدست آید. کاغذ پاپیروس از بهم پیوستن برگها و پوستهٔ گیاهی نی مانند به نام پاپیروس است؛ برگهای پاپیروس نسبتاً شکننده بودند و لذا به فکر افتادند از پوست بعضی حیوانات مثل گوسفند، آهو و گوساله استفاده شود. نخستین بار در شهر پرگاموس واقع در آسیای صغیر، صنعتگران از پوست حیوانات با شیوه‌های مخصوص، پوست‌های درخشان و نازکی بدست آوردند که خیلی بادوام تر و نرم‌تر از پاپیروس بود و معروفترین آنها کاغذ پرگامنت بود. پرگامنت از نام شهر پرگاموس گرفته شده که از مراکز تولید و توزیع این کاغذ بوده است.

در روایات و اخبار نوشته شده است که کتاب اوستا را قبل از اسلام بر روی ۱۲ هزار پوست گاو نوشته‌اند که این روایت و خبر دلیل دیگری است که از قبل از اسلام در ایران، از پوست به جای کاغذ استفاده می‌شده است.

مردمان یونان به پاپیروس، کارتِس (cartes) می‌گفته‌اند و کلمه کارتس به زبان عربی قرطاس گفته شده است که در حقیقت همان پاپیروس است که از شهرهای واقع در دلتای مصر، آن را به یونان برده‌اند.

خط مصریان قدیم خط هیروگلیف (Hyroogleff) بوده است که بر روی پاپیروس‌ها نقش بسته است و به موجب دو سند یونانی که مربوط به قرن سوم میلادی ذکر شده در حال حاضر در موزه‌های لیدن و استکهلم نگهداری می‌شود.^[۱]

چینی‌ها اولین و نخستین مردمانی بودند که بیش از ۲ هزار سال پیش، کاغذهایی مانند کاغذهای امروزی ساختند. ایرانیان مسلمان شیوه ساختن کاغذ را در سده نخست پس از اسلام از چینی‌ها آموختند و آن را بهبود بخشیدند. شهر سمرقند برای سال‌ها بزرگ‌ترین مرکز ساختن و خرید و فروش کاغذ بود. سپس، در شهرهای دیگر، از جمله بغداد، دمشق، قاهره، مراکش، جزیره سیسیل و شهرهای مسلمان نشین اسپانیا، کارخانه‌های کاغذسازی به راه افتاد. یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهند که از قرن اول میلادی، در چین کاغذ وجود داشته‌است. در سال ۱۰۵ میلادی، یکی از درباریان، ماده جدیدی را برای امپراتور توصیف کرد که از پارچه‌های کهنه، پوست درختان، کنف و علف تهیه می‌شد وروی آن می‌نوشتند. به مرور زمان، شیوه تهیه کاغذ بهتر شد و ان را با الیاف گیاهانی مانند خیزران می‌ساختند. عرب‌ها این محصول را به اروپا بردند و در سال ۱۱۵۰ میلادی، غربیان نخستین کاغذ سازی را در اسپانیا بنا کردند. ماشین تولید انبوه کاغذ را چینی‌ها اختراع کردند. نخستین اسکناس نیز در سال ۱۰۲۴ میلادی در چین تهیه و مبادله شد.

ساخت کاغذ

الیافی که در ساخت کاغذ بکار می‌رود معمولاً طبیعی و شامل سلولوز است؛ و به دو روش شیمیایی و فیزیکی است. به این صورت که الیاف سلولوزی را در آب قرار می‌دهند تا رطوبت کافی جذب و حالت خمیری و نرم پیدا کند. سپس یر روی یک صفحه شبکه ای قرار می‌دهند تا خشک شود و حالت یکدست پیدا کنند. الیاف نیز با از دست دادن رطوبت خود به یکدیگر نزدیک می‌شوند و در نقاطی که روی یکدیگر قرار گرفته‌اند یک پیوند شیمیایی ایجاد می‌شود که این الیاف را به هم متصل می‌کند.

پیرامون واژه

کاغد یا کاغذ کلمه‌ای است پارسیو ذکر این لغت یا «ورق» در کتب قدیمیه عربی بسیار فراوان دیده می‌شود. خمیر کاغذ بیشتر از چوب سوزنی برگان ساخته می‌شود (به دلیل داشتن الیاف طولانی‌تر)

کاغذ یکی از فراورده‌های مهم چوب است. برای ساختن کاغذ ابتدا تنه درخت را به وسیله دستگاه خردکن به خورده چوب و براده چوب تبدیل می‌کنند. سپس خرده چوب‌ها را به وسیله مواد شیمیایی و روشهای مختلف در برج پخت خمیر تجزیه می‌کنند و از آنها الیاف سلولوزی به دست می‌آید که خمیر کاغذ نامیده می‌شود. از درهم رفتن الیاف سلولوزی و بعد از پرس آنها ورقه کاغذ ساخته می‌شود.

انواع برش کاغذ

اندازهٔ کاغذ از نظر برش طبق استانداردهای مختلف طبقه‌بندی می‌شود. یکی از مهم‌ترین طبقه‌بندی‌های بین‌المللی، استاندارد A است. در این استاندارد، از A0 که بزرگ‌ترین اندازه است، هرچه عدد بزرگ‌تر می‌شود، ابعاد کاغذ نصف می‌گردد به‌طوری‌که:

A0:84.1*118.9 cm

A1:59.4*84.1 cm

A2:42*59.4 cm

A3:29.7*42 cm

A4:21*29.7 cm

A5:14.8*21 cm

A6:10.5*14.8 cm

البته برش‌های غیراستانداردی مثل A-1 نیز وجود دارد.

مشخصات کاغذ

• گرماژ
• تعداد در بسته
• راه یا الیاف کاغذ (LG یا SG)

منابع

• بخش انواع کاغذ از: «از طراحی تا صحافی»، فریدون آذریون، آذریون، ۱۳۸۰
• قب‍ادیان، حی‍در، تک‍نولوژی تولی‍د کاغذ، ته‍ران: حافظ‌پژوه، ۱۳۸۵. شابک: ۹۶۴۹۵۲۷۱۰۹
• لانگ‍لی، اندرو، کاغذ، ترجمهٔ من‍یره مح‍قق من‍تظری، ته‍ران: امی‍رکب‍یر، کت‍ابه‍ای شک‍وفه، ۱۳۸۵. شابک: ۹۶۴-۳۰۰-۴۰۰-۷
• احمدی، مسعود، «تاریخچه کاغذ: انواع کاغذهای خوشنویسی و نقاشی مینیاتور»، سنندج، نشر: مسعود، ۱۷. شابک:۹۷۸-۹۶۴-۷۴۵۱-۱۳-۰
• کتاب چرا و چگونه اثر والتر فلمر، ترجمهٔ فرزانه کریمی، نشر بنفشه (نیلوفر فقیراللهی)
• کتاب کاغذ و چاپ (راهنمای انتخاب کاغذ مناسب سفارش چاپی)، بهرام عفراوی، نشر دایره چهار رنگ، شابک: ۸-۵-۹۲۹۵۲-۶۰۰-۹۷۸ 

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد