سلام بر همه خوبان و همراهان دانشکده پیک وان . امید وار هستم که با خواندن بخش اول مقاله مربوط به چگونه عکاس شویم تا حدودی برخی از سوالاتی که در ذهن شما نقش بسته بود ٫ پاسخ خود را دریافت کرده باشید . در این بخش از مطالب می خواهم برای شما برخی از نکات و مفاهیم اولیه و کلیدی را توضیح دهم که امید وار هستم بتواند پاسخگو بخش دیگری از سوالات شما عزیزان باشد .

منظره یاب یا چشمی دوربین :

شاید با وجود دوربین های دیجیتال در بازار کمتر کسی از پنجره و روزنه کوچک دوربین اقدام به دیدن و انتخاب کادر خود نماید و اکثریت با استفاده از LCD موجود در پشت دوربین اقدام به عکاسی کنند ولی این مورد بیشتر برای عکاسان مبتدی یا تازه کار است اگر می خواهید که یک عکاس حرفه ای شوید بهتر است که از همان ویزور برای استفاده از کارد بندی و محل قرار گرفتن سوژه خود اقدام نماید.

در دوربین های کامپکت وقتی به منظره یاب دوربین نگاه می کنید در آن دو شاخص خواهید دید . این دو شاخص بیان کننده این است که هر آن چیزی که در بین این دو شاخص قرار گرفته باشند چاپ خواهد شد . نکته اینجاست شاید شما در کادر خود المان و عناصر دیگری نیز را ببنید ولی باید به یاد داشته باشید که این ها فقط برای شما دیده خواهند شد ولی در چاپ عکس قرار نخواهند داشت .

این اختلاف زاویه دید به دلیل اینکه معمولا ویزور دورین کمی بالاتر از  لنز بوده که محل ورود نور است به وجود می آید که در اصطلاح به آن پارالاکس (Parallax) می گویند. البته در برخی از دوربین های پیشرقته  DSLR   مانند 7D کانن  و استفاده از اپتیکال ( منشور پنج وجهی ) با پوشش 100 درصد این نقص را بر طرف کرده اند . شما برای این که بدانید پوشش ویزور دوربین خود درچه محدوده ای است بهتر است به دفترچه راهنمایی آن مراجعه نماید.

چگونه عکس های واضح و شفاف داشته باشیم :

همان طور که می دانید اساس کار عکاسی بر مبنای نور واقع  شده است . به این معنا که هر چقدر نور بهتر در زمان مناسب به سطح فیلم و یا سنسور دوربین ما برسد عکس خوب و واضح و با کیفیت خواهیم داشت خوب چه باید کرد ٫ در جواب باید گفت با استفاده از سرعت های بالای شاتر . (شاتر پرده و یا مسدود کننده نور بوده که مانع رسیدن نور مداوم بر سطح فیلم و یا سنسور می شود )

 برای مثال اگر شما در جایی قرار گرفته اید که می توانید از سرعت شاتر ۱/۱۲۵ ثانیه استفاده کنید این شانس را خواهید داشت که عکس خوب و واضح را ثبت نماید . حال اگر به هر دلیل نتوانید به این حداقل سرعت برسید مثلا با سرعتی برابر با ۱/۳۰ ثانیه عکاسی کنید احتمال اینکه لرزش دست شما نیز در عکستان نمایان باشد بسیار زیاد است در این صورت عکس شما وضوح خوبی را نخواهد دشت و تار و کدر و محو خواهد بود. البته با تمرین و تمرکز شاید بتوانید لرزش ایجاد شده را کنترل کرده و در سرعت های حتی ۱/۱۵ ثانیه نیز بر روی دست عکاسی کنید ولی به یاد داشته باشید که این یک ریسک است و عوامل کوناگونی مانند خستگی و یا سنگینی و بلند بودن لنز و یا استرس و هیجان بر روی عملکرد شما بشدت تاثیر گذار خواهد بود و همیشه شما در شرایط آرمانی قرار نخواهید داشت .

 یک پیشنهاد به یاد داشته باشید که اگر بر روی دست عکاسی می کنید هر چقدر فاصله کانونی لنز خود را افزایش می دهید به همان نسبت نیز بهتر است شرعت شاتر خود را نیز افرایش دهید به معنی که اگر در فاصله کانونی ۱۴۰ میلیمتری اقدام به عکاسی می کنید بهتر است سرعت شاتر از ۱/۱۵۰ کمتر نباشد و یا اگر از فاصله کانونی ۵۰۰ میلیمتری استفاده می کنید بهتر است  سرعت شاتر از ۱/۵۰۰ کمتر نباشد .

این موارد قانون نیست فقط تجربه های مفیدی است که عکاسان به دست آورده و در کارهای خود موفق بوده اند و البته خود من ٫ شما نیز امتحان کنید شاید برای شما نیز نتیجه خوبی را در بر داشت . راه کار های برای عکاسی در سرعت های کم وجود دارد مانند استفاده از تکیه گاه و بند دوربین و…. . که در بخش های بعدی به آن اشاره خواهیم داشت .

 عدم استفاده از فوکوس اتومانیک دوربین :

در دوربین های کامپکت به دلیل سهولت در استفاده برای تمامی مردم با هر سطح دانش و توان در عکاسی نمی توان قابلیت اتو فوکوس را نادیده گرفت البته در برخی از مدل های بهتر و پیشرفته این دوربین ها می توان با از کار انداختن بخش اتوماتیک  از حالت دستی استفاده کرد. در دوربین های نیمه حرفه ای و حرفه ای از سری DSLR با توجه به نوع لنز و دوربین بهتر است که از حالت دستی برای فوکوس روی سوژه استفاده کنیم.

اساس کار فوکوس در دوربین ها پیدا کردن نقاطی در کادر هستند که دارای بیشترین کنتراست با نقاط اطراف و مجاور خود هستند بر اساس اولویتی که ما مشخص می کنیم . البته نحوه تفسیر و محاسبه با دوربین است بنابراین کنترل دقیقی وجود نخواهد داشت . (کنتراست به بخشی گفته میشود که ما بیشترین اختلاف شدت نوری بین نقاط روشن ترین و نقاط تاریک ترین را شاهد هستیم ) در دوربین های پیشرفته هر روز ما شاهد بهتر شدن و دقت بیشتر در سیستم فوکوس هستیم ولی این برای ما کافی نیست.

 

برای مثال شما نمی توانید هرگز بر روی یک سطح کاملا سفید (مانند کاغذ و یا برف یک دست) از فوکوس خودکار استفاده کنید و دوربین شما قابلیت تشخیص ندارد چود در اصل کنتراست ی وجود ندارد پس بهترین روش استفاده از فوکوس دستی است .

بطور کلی البته باز بر اساس تجربه خودم و دیگر عکاسان این موارد را پیشنهاد می دهم  الف ) استفاده از فوکوس دستی در عکاسی : منظره و طبیعت ٫ ماکرو گرافی ٫ پرتره ٫ ابنیه و بنا ها ٫ نجوم و آسمان شب ٫ سطح و یا سوژه های که کنتراست کمی بین آنها و پس زمینه وجود دارد و … ب ) استفاده از فوکوس خودکار در عکاسی : خبری ٫ آلبوم های خانوادگی ٫ ورزشی ٫ پرنده نگاری ٫ سوژه های که تحرک زیادی دارند و احتیاج به سرعت عمل بالایی است و …..  

مفهوم سرعت شاتر و موارد استفاده از آن :

وقتی بیان می کنیم که سرعت فلان مدل دوربین ۱۲۵ می باشد در واقع داریم بر روی سرعت شاتر (Shutter) یا همان مسدود کننده نور صحبت می کنیم وسیله ای که در تمامی دوربین های امروزی وجود دارد .

در واقع کار این بخش از دوربین کنترل میزان نور ورودی به داخل دوربین و تابش آن بر سطح سنسور می باشد . باید توجه داشته باشیم که اگر سرعت شاتر که با واحد ثانیه سنجیده می شود اگر بر روی ۵۰۰ بود از زمانی که سرعت شاتر بر روی ۱۲۵ باشد کمتر است چرا که کسر عددی ۱/۵۰۰ کوچکتر از کسر عددی ۱/۱۲۵ می باشد. نکته : زمان باز و بسته شدن شاتر با سرعت بازو بسته شدن شاتر نسبت معکوس  به هم دارند.

 

حال ما چگونه می توانیم از این خصوصیات استفاده کنیم برای اینکه عکس های جذاب و زیبایی را ثبت کنیم ٫ برای این منظور با کمی خلاقیت و ابتکار می توانیم با بازی زمان سرعت باز و بسته شدن شاتر یک سوژه متحرک را ثابت و ثبت کنیم و یا با اجازه دادن زمان بیشتر و باز بودن شاتر از یک جسم در حال حرکت حس حرکت و را ثبت کرده و به بیننده و مخاطب خود نمایش دهیم مانند عکاسی از جریان آب در رودخانه و یا رود ها و یا پاندول ساعت . با کمی تمرین به خوبی بر این تکنیک مسلط شده و بخوبی خواهید توانست عکس های خوب و هنری زیبایی را ثبات کنید.

دیافراگم یا روزنه عبور نور و استفاده از آن :

 خوب دوستان عزیز بطور حتم بارها و بارها  کلمه دیافراگم یا همان روزنه عبور نور را در عکاسی شنیده اید و با آن آشنا هستید در واقع کار این بخش که بر روی لنز دوربین شما قرار دارد میزان حجم عبور نور به داخل دوربین بوده تا بر سطح فیلم و یا سنسور دوربین تاثیر گذارد .

با توجه به این تعریف متوجه می شوید که میزان روشنی و تاریکی تصویر را می توانیم با این بخش کنترل نماییم  اندازه دیافراگم تاثیر مستقیمی بر میزان عمق میدان وضوح دارد . عمق میدان وضوح منطقه ای در عکس میباشد که از ابتدا تا انتهای آن واضح باشد Depth of Field . این میزان نیز خود تابع شرایطی است که در مطالب بعدی بصورت مفصل روی آن بحث خواهیم کرد.

اندازه دیافراگم با با یک سری اعداد استاندار که با حرف F نمایش می دهیم نوشته و مشخص می شوند این اعداد عبارتند از :  1.8   2   2.8   4   5.6   8   11   16   22   32   45  64  البته میان مقادیری نیز در این بین وجود دارند که مد نظر ما نبوده مهم یاد گیری و ترتیب این استاندارد و درک کردن مفهوم استفاده از آنها می باشد .

خوب حالا با دانستن این اعداد و نکات زیر می توانیم عکس های درست و خلاق و زیبایی را ثبت کنیم – هرچقدر که عدد دیافراگم (f)  بزرگتر باشد دیافراگم با روزنه عبور بسته تر است . – هر چقدر دیافراگم بسته تر باشد عمق میدان وضوح (DOF) بیشتر خواهد بود . – هر چقدر دیافراگم بسته تر باشد میران عبور حجم نور به داخل دوربین کمتر بوده و برای جبران آن باید از زمان بیشتر شاتر و یا ایزو (میزان حساسیت سنسور با فیلم )  بیشتر استفاده کرد. باید به این نکنه دقت کنیم که با بالا رفتم ایز در دوربین های دیجیتال به دلیل نوع ساختار سنسور آنها میزان نویز در عکس ثبتی ما نمود بیشتری خواهد داشت پس در بالا بردن میزان حساسیت سنسور کمی وسواس بیشتری به خرج دهید!  

علی چاوشی 

بررسی عوامل موثر در عمق میدان وضوح

عمق میدان یکی از مهمترین مفاهیم در عکاسی است. عمق میدان به انگلیسی Depth of field و به اختصار DOF هم گفته می شود. در متون فارسی آن را عمق میدان یا عمق میدان وضوح می گویند.

عمق میدان چیست ؟

عمق میدان فاصله ای است بین نزدیکترین و دورترین شی در عکس شما، که تا حد قابل قبولی شارپ بوده و وضوح داشته باشد. معمولا در عکسی که میگیرید قسمت هایی از عکس شفاف بوده و وضوح دارد و به تدریج به حالت محو شدگی می رود. آن ناحیه ای که دارای وضوح خوب است عمق میدان گفته می شود. البته معمولا گذر از قسمت وضوح به حالت محو، بصورت تدریجی در عکس ثبت می شود.

عمق میدان کم خوب است یا زیاد ؟

حتما در برخی عکسهای حرفه ای دیده اید که روی سوژه، فوکوس و وضوح کامل وجود دارد اما پس زمینه کاملا محو و تار شده است. این باعث میشود چشم مخاطب دقیق تر روی سوژه تمرکز کند. یعنی عمق میدان کم است و عکاس فقط محدوده مورد نظر خود را به مخاطب نمایش میدهد. اما گاهی عکاس میخواهد کل تصویر وضوح داشته باشد مانند عکاس های منظره. در اینصورت عمق میدان باید زیاد باشد و همه المانهای موجود در تصویر را در بر بگیرد. بنابراین عمق میدان زیاد یا کم به خودی ِ خود ارزشمند نیست و بستگی به موضوع و کارکرد عکس شما دارد. مهم این است که در برخی از دوربین های ارزانتر، نمیتوان به عمق میدان های کوچک دست یافت و این به خاطر مشخصات دوربین می باشد که در بزودی در همین مقاله آن را توضیح خواهم کرد.

در عکس زیر شمایی از مفهوم عمیق میدان (DOF) را می بینید. در قسمت بالا، DOF کمی داریم و فقط بخش کوچکی از تصویر با وضوح ثبت می شود. در قسمت پایین، DOF وسیع باعث می شود منظره ی بیشتری در عکس دارای وضوح باشد و به اصطلاح عمق میدان بیشتری داریم.

چهار عامل موثر در عمق میدان عبارتند از :

اپرچر (دیافراگم) – فاصله دوربین تا سوژه – فاصله کانونی لنز – اندازه سنسور دوربین.

که سه عامل اولی در هنگام شات زدن در کنترل شما هستند اما اندازه ی سنسور دوربین چیزی است که از قبل آن را خریده اید! از اینرو سه عامل اول را می توان به عوامل اصلی نام برد.

1- اپرچر

اپرچر ( یا دیافراگم ) دریچه ای است در لنز شما که اجازه می دهد نور از لنز عبور کند و به سنسور برسد تا عکس ثبت شود. در واقع مثل مردمک چشم عمل می کند. اگر نور بیشتری بخواهید خب دیافراگم را باز می کنید و اگر محیط نورانی باشد و بخواهید نور ورودی به سنسور را محدود کنید دیافراگم را تنگ تر (بسته تر ) می کنید. دیافراگم احتمالا اولین عاملی است که هر عکاسی برای تنظیم عمق میدان خود به آن فکر می کند. به عکس زیر دقت کنید تا ارتباط اپرچر با عمق میدان را درک کنید.

 

طبق عکس بالا، دیافراگم بزرگ (باز) که با f و عدد کوچکتر نمایش داده می شود باعث کم شدن DOF در عکس می شود و دیافراگم کوچک که با f و عدد بزرگتر نمایش داده می شوند DOF بیشتری به شما می دهد.

در عکس فوق، عکاس برای اینکه بتواند DOF زیادی را پوشش دهد و همه طبیعت به وضوح در عکس ثبت شود از دیافراگم بسیار بسته f/22 استفاده کرده است.

در عکس فوق، عکاس سعی کرده است با دیافراگم باز 2.8 ، DOF کمی بوجود آورد تا فقط سوژه در محدوده فوکوس باشد و پس زمینه محو و نرم و یکدست شود. اما خب تنها دیافراگم عامل تعیین کننده عمیق میدان نیست. پس بریم سراغ عامل های بعدی . 

2- فاصله سوژه تا دوربین

یک عامل مهم دیگر در عمق میدان فاصله سوژه تا دوربین شماست. هر چه این فاصله کمتر باشد عمق میدان کمتر خواهد بود. احتمالا تا حالا سعی کرده اید از یک گل یا حشره از نزدیک عکس بگیرید اما وقتی خیلی به سوژه نزدیک میشوید همه سوژه بطور کامل فوکوس نمی شود. یعنی عمق میدان کم است حتی اگر از دیافراگم بسته استفاده نمایید. چرا که این عمق میدان کم، به خاطر نزدیکی شما به سوژه است. هر چه از سوژه ای که روی آن فوکوس می کنید بیشتر دور شوید عمق میدان افزایش می یابد.

3- فاصله کانونی لنز

لنز های واید انگل (لنزهای زاویه باز که به اختصار لنزهای واید گفته می شود) ، عمق میدان بیشتری نسبت به لنزهای تله فوتو ( یا به اختصار تله ) دارند.

به مثال زیر توجه کنید:

 

در عکس فوق، دیافراگم و فاصله دوربین تا سوژه یکسان است. اما با افزایش فاصله کانونی لنز،  عمق میدان کم می شود. DOF در لنز 35mm ، برابر با 1.67 متز می باشد اما با افزایش فاصله کانونی به 100mm ( تله شدن بیشتر یا به اصظلاح زوم شدن ) ، عمق میدان به 0.19 متر کاهش می یابد. این مثال برای دوربین کانن 7D می باشد.

حال به مثال و عکس زیر توجه کنید:

 

در مثال بالا ، در هر دو حالت ، دیافراگم 5.6 و فاصله کانونی 50mm می باشد. اما مشاهده می کنیم وقتی فاصله سوژه تا دوربین از 3 متر به 10 متر افزایش می یابد. محدوده عمق میدان از 0.77 متر به 10.47 متر گسترش می یابد. علامت APS-C 1.6x نشانگر این است که این مثال برای دوربین های با سنسور کراپ دار است مانند دوربین کانن 7D که در مثال قبل هم بود.

به مثال زیر توجه کنید:

 

در مثال بالا،فاصله کانونی و فاصله سوژه از دوربین یکسان است. اما با باز شدن دیافراگم از f/16 به f/5.6 عمیق میدان از 2.47 متر به 0.77 متر کاهش یافته است. این مثال برای دوربین کانن 7D ( یا سنسورهای کراپ دار با ضریب 1.6x است ).

4- اندازه سنسور

اندازه سنسور نیز بر عمق میدان تاثیر می گذارد. بطور خلاصه میتوان گفت دوربین های سنسور کوچک، عمق میدان بزرگتری دارند. البته در این مقایسه باید کمی احتیاط کنید. برای این مقایسه باید دوربین های در حال مقایسه، لنزهایی داشته باشد که فاصله کانونی موثر آنها، میدان دید یکسانی داشته باشند در اینصورت اگر شما در همان فاصله از سوژه، عکس بگیرید متوجه خواهید شد که سنسورهای بزرگتر، عمیق میدان ( DOF ) کمتری دارند.

 

فاصله کانونی موثر:

اینکه می گوییم فاصله کانونی موثر، یعنی آنچه از منظره یاب یک دوربین دیده می شود با منظره یاب دوربین دیگر یکی باشد. مثلا اگر شما لنز 50mm را روی دوربین کانن 5D ببندید . و همین لنز را روی دوربین کانن 7D است . دید یکسانی نخواهد داشت چرا که دوربین 5D فول فریم است ( یعنی سنسور بزرگتر دارد ) در حالی که دوربین 7D سنسور کوچک تر دارد. این تفاوت دید، با یک ضریب تعریف می شود که به آن فاکتور کراپ (ضریب کراپ) یا ضریب برش می گوییم.

اگر کانن 5D ( فول فریم ) را مرجع بگیریم دوربین کانن 7D ضریب 1.6 خواهد داشت. در مثال بالا بستن لنز 50mm روی دوربین 7D ، همان زاویه دید را می دهد که لنز 80mm روی دوربین 5D باشد. به همین خاطر می گویم فاصله کانونی موثر، در این مقایسه لحاظ شود. یعنی دوربین کانن 7D با لنز 50mm می بایست با دوربین کانن 5D با لنز 80mm مقایسه شود چرا که در اینصورت یک زاویه دید یکسان خواهیم داشت. در این حالت دوربینی که سنسور کوچکتر دارد یعنی 7D ، عمق میدان بیشتری نسبت به دوربین 5D دارد. ضریب کراپ برای دوربین های کانن و نیکون و مدل های دیگر اندکی متفاوت است.

خب به نظرم اعداد بالا کمی شما را گیج کرده باشد خصوصا اگر اولین بار است که با چنین موضوعی رو به رو می شوید. بیایید یک مثال تصویری را با هم مرور کنیم. یک دوربین فول فریم با لنز 120mm ، با یک دوربین با سنسور کراپ دار با ضریب 1.5 ( که به APS-C شناخته می شوند ) با لنز 80mm ، با یک دوربین سنسور کوچکتر 4/3 با لنز 60mm ، همه اینها میدان دید یکسانی دارند. یعنی اگر در یک فاصله از سوژه قرار بگیرند ( با فاصله کانونی های گفته شده ) ، تقریبا یک تصویر با دید یکسانی ارائه می دهند. فرض کنیم دیافراگم روی f/9 تنظیم شود و فاصله دوربین از سوژه 5 متر باشد. جدول زیر نشانگر میزان عمق میدان برای هر یک از دوربین هاست.

 

همانطور که می بینید سنسور فول فریم 35 میلی متری ( که دوربین حرفه ای و گران قیمتی هم محسوب می شود ) کمترین عمق میدان را دارد و هر چه به سمت سنسور کوچکتر می رویم عمق میدان افزایش می یابد.  به هر حال سه عامل اصلی تعیین کننده عمق میدان، بعلاوه اندازه سنسور به عنوان عامل چهارم، با هم در حال تعامل هستند و برای رسیدن به عمق میدان مناسب، کنترل هر سه عامل با توجه به شرایط محیطی و خواست عکاس، می تواند نتیجه مطلوب را به همراه داشته باشد.

تشخیص عمق میدان

آنچه شما در چشمی ( یا همان منظره یاب یا viewfinder یا ویزور ) دوربین های DSLR می بینید در واقع نمایشی است از محیط بیرون بدون اعمال تنظیمات دیافراگم ( معمولا دیافراگم در بازترین مقدار خود است که بیشترین نور را به ویزور و سنسور های جهت فوکوس برساند). اما وقتی شما عکس می گیرید تنظیمات دوربین مانند دیافراگم روی عکس شما و عمق میدان اثر میگذارد. در اکثر دوربین های DSLR ، دکمه ای وجود دارد به نام پیش نمایش عمق میدان که با فشردن آن میتوانید از طریق چشمی دوربین عمق میدان را مشاهده نمایید. در واقع نوعی پیش نمایش از عمق میدان را به شما ارائه میدهد. اما در دیافراگم های بسته تر ممکن است تصویر تاریک بوده و مشاهده ناحیه DOF مشکل باشد. از طریق نمایش زنده ( live view ) دوربین نیز میتوانید DOF را مشاهده نمایید ( یعنی تصویر روی نمایشگر ).

مزیت Live View نمایش عکس با همان شرایطی نوری می باشد که قرار است ثبت می شود. البته شاید نیاز باشد در منوی تنظیمات دوربین، گزینه شبیه سازی نوری در هنگام نمایش زنده فعال باشد(بستگی به منوی دوربین عکاسی شما دارد). در حالت نمایش زنده نیز با فشردن دکمه عمق میدان ، میتوانید ناحیه فوکوس را بررسی کنید.
دوربین های بدون آینه ( دوربین های میرورلس) در برابر DSLR ها این مزیت را دارند که آنچه در منظره یاب دیجیتال یا صفحه نمایش دوربین می بینید به لحاظ نوری و عمق میدان همان عکسی خواهد بود که ثبت می شود بنابراین میتوان عمق میدان را در آن مشاهده کرد. با پیشرفت تکنولوژی در دوربین های عکاسی، ممکن است گزینه های بهتر و متعددی برای دیدن عمق میدان در اختیار عکاسان قرار داده شود. مثلا همینک در برخی از دوربین های بدون آینه ناحیه ی فوکوس توسط خطوط راهنما، در نمایشگر به عکاسان نشان داده می شود.

فرمول هایی وجود دارد که می توانید عمق میدان را با آنها محاسبه کنید که البته بسیار عذاب آور بوده و کار من و شما نیست. امروزه با وجود اپلیکیشن ها همه کارها ساده تر شده اند. از جمله آنها  اپلیکیشنی است که عمق میدان را برای شما محاسبه می کند. من از اپ DOF Caculator استفاده می کنم که میتوانید آن را از اپ استور های معروف دانلود و نصب کنید. مثالهای بالا نیز همه توسط این اپلیکیشن محاسبه و به شما ارائه شد. بد نیست چنین اپلیکیشنی را نصب کنید. البته من از این اپلیکیشن بیشتر برای بدست آوردن هایپر فوکال (درباره ی هایپر فوکال بزودی یک مقاله  آموزشی خواهم نوشت )  استفاده می کنم و برای عمق میدان، خودم را درگیر گوشی و اپلیکیشن نمی کنم مگر در موارد خیلی خاص .

کاربرد این اپلیکیشن بسیار آسان است. ابتدا مدل دوربین خود را انتخاب می کنید تا اندازه سنسور برای اپلیکیشن مشخص شود. اگر مدل دوربین موجود نبود از گزینه های عمومی که ضریب کراپ دارند استفاده نمایید. مثلا به جای استفاده از دوربین 7D می توانید از گزینه  APS-C 1.6x استفاده کنید. سپس کافیست تا دیافراگم ، فوکال لنز ، و فاصله تا سوژه را تعیین کنید. آنگاه اپلیکیشن نه تنها عمق میدان را به شما می دهد بلکه نزدیک ترین و دورترین فاصله فوکوس را به شما ارائه می دهد. به نظرم مهمترین چیزی که این اپلیکیشن ها دارند بدست آوردن فاصله هایپرفوکال ( یا فاصله ابر کانونی ) است. این فاصله ای است که اگر روی سوژه ای در آن فاصله فوکوس کنیم، از آن فاصله تا بینهایت پشت آن فوکوس خواهد بود و البته مقداری نیز از جلوی سوژه.

در عکاسی منظره که نیاز به عمق میدان وسیع است داشتن هایپرفوکال میتواند بسیار مفید باشد. در هر صورت یک لنز واید و یک دیافراگم بسته که منجر به عمق میدان بیشتری می شوند در رسیدن به هایپرفوکال و داشتن فوکوس تا بی نهایت موثر هستند. 

نتیجه :

اینکه همیشه بخواهیم بطور دقیق میزان DOF را بدانیم و به اپلکیشین مراجعه کنیم کار درستی نیست و لذت عکاسی را از بین می برد. بخشی از عکاسی نیاز به تمرین و تجربه دارد نه اپلیکیشن و محاسبات. شما می بایست با دانش و تجربه ای که دارید بدانید هنگامی که خواهان یک DOF کم هستید چگونه سریع تنظیمات را انجام دهید تا به خواسته خود برسید و بر عکس چگونه به یک Depth of field) DOF)  بزرگ دست یابید.
مزیت دوربین های دیجیتال این است که شما میتوانید فورا عکس خود را در نمایشگر ببینید و عمق میدان آن را مشاهده نمایید و دیگر نیازی به رجوع به گوشی و اپلیکیشن نیست. اگر DOF مناسب نبود با تنظیماتی که اینک یاد گرفته اید می توانید به نقطه ایده آل برسید.

اگر به عمق میدان کمتر نیاز داشتید دیافراگم را بازتر کنید یا به سوژه نزدیک شوید یا فاصله کانونی را بیشتر کنید ( یعنی لنز تله تر ).بر عکس اگر عمق میدان بیشتری نیاز بود دیافراگم را بیشتر ببنیدید از سوژه فاصله بگیرید یا لنز را واید تر کنید.

نویسنده : محمد دلیری

لنزهای پرایم prime lenses یا لنزهای سریع fast lenses

لنز پرایم چیست ؟ what is prime lens

خداحافظ لنزهای زوم … سلام لنز های پرایم … این نتیجه ای خواهد بود که در پایان این مقاله به آن خواهیم رسید … نه کمی صبر کنید. این تنها یک شوخی بود قطعا هر لنزی برای کاربردی خاص ساخته شده است و هیچگاه نمی توان با نوعی لنز خداحافظی کرد … اما می توان خصوصیات لنزهای مختلف را شناخت و از آن بهترین بهره را برد. اما بحث ما اکنون ، کنکاش در مورد لنزهای مختلف و برندهای آن نیست بحث ما در مورد لنزهای پرایم است؟

 

لنز پرایم چیست؟

به لنزهایی پرایم گفته می شود که تنها یک فاصله کانونی به شما می دهد مثلا فاصله کانونی 50mm 
برای آنهایی که کمتر با مقوله عکاسی آشنا هستند باید گفت که هر چه فاصله کانونی کمتر باشد دوربین شما زاویه بازتری را ثبت می کند و هر چه فاصله کانونی بیشتر باشد دوربین شما تله تر خواهد بود ( زوم تر ) و نقاط دور دست را در قاب شما جای می دهد.
اینکه لنزهای پرایم تنها یک فاصله کانونی دارند خب یک محدودیت است و شاید در خیلی از مقاصد عکاسی آزار دهنده باشد. قطعا داشتن یک لنز زوم که فواصل کانونی مختلفی از واید و نرمال و تله را در اختیار ما قرار دهد خیلی بهتر است و انعطاف پذیری بیشتری به عکاس می دهد و عکاس تنها با چرخاندن مچ دست خود ، بدون نزدیک یا دور شدن به سوژه، کادر و قاب مورد علاقه خود را می بندد و عکس خود را ثبت می کند.

اما این لنزهای پرایم  به ظاهر محدود کننده، و معمولا گران قیمت، مزایای دارند که بسیاری از عکاسان حرفه ای ، علاقمند به استفاده از آنها هستند. از مزایای این لنزها:

1- کیفیت : با توجه به اینکه در لنزهای پرایم عدسی های کمتری بکار رفته و اصولا عدسی متحرکی در آنها وجود ندارد کیفیت و شفافیت تصویر بالاست و دیستورشن distortion ، کروماتیک ابریشن chromatic aberration ،

وین ی تینگ vignetting ( حرف g آن تلفظ نمی شود ) در آنها نسبت به لنزهای زوم کمتر خواهد بود. ( چند عکس با کمی اغراق برای درک بهتر این اصطلاحات )

 

distortion: اعوجاج یا خمیدگی های تصویر خصوصا در لبه ها

chromatic aberration: وجود خطوط رنگی در لبه های سوژه

 

vignetting: وجود هاله سیاه در اطراف عکس

 

2- عمق میدان کم 
لنزهای پرایم در بازترین حالت دیافراگم خود، گشودگی دیافراگم بیشتری به شما می دهد همان عددی که همه آن را با f می شناسیم و f کمتر یعنی دیافراگم بازتر .مثلا یک لنز پرایم کانن 50mm دارای f/1.2 است و می دانیم که هر چه f لنز کمتر باشد عمق میدان آن کمتر خواهد بود. عمق میدان کم در عکس ها ، باعث می شود بتوانیم سوژه را به راحتی از پس زمینه جدا کنیم و بوکه ی بهتری در عکس ایجاد کنیم در حالی که در لنزهای زوم ، گشودگی دیافراگم تا این اندازه نخواهیم داشت

این f های کم ( یعنی دیافراگم بازتر ) ، در کارهای تصویر برداری نیز موثر هستند که تصاویر سینمایی تر با عمق میدان کمتری به شما تحویل می دهند. کسانی که از دوربین های DSLR برای ساختن فیلم و تصویر متحرک استفاده می کنند به خوبی به اهمیت این مساله آشنا هستند. دوربین هایی مانند Canon 5DII , Canon 5DIII , Canon 7D ، در زمینه تصویر برداری در DSLR ها محبوبترند.

 

3- عکاسی در نور کم
همانطور که گفته شد با توجه به دیافراگم های بازی که لنزهای پرایم به شما ارائه می دهند شما را قادر می سازند در نور کمتر، بدون استفاده از فلاش ، تصاویر با کیفیت تری ثبت کنید. این امر در برخی از موارد بسیار برای عکاسان حیاتی می باشد.

 

لنزهای سریع:

به لنزهای پرایم ، لنزهای سریع هم می گویند. چرا که وقتی لنز به شما f های کوچکتر می دهد ( یعنی دیافراگم باز تر ) ، پس شما برای رسیدن به نور مناسب، بجای کند کردن سرعت  شاتر، دیافراگم خود را باز می کنید و در عوض می توانید از سرعتهای شاتر بالاتر ( سریعتر ) برای ثبت عکس خود استفاده کنید و سوژه را به خوبی فریز کنید. اما در لنزهای زوم، به دلیل نداشتن f های پایین ، شما برای تامین نور ثبت، مجبور می شوید که سرعت شاتر را کم کنید که گاهی به جایی می رسید که سوژه ممکن است محو و تار شود یا ایزو را بالا ببرید که مشکلات خودش را دارد … معمولا عکاسان بارها با این چالش رو به رو شده اند.

اندازه و وزن سبک تر لنزهای پرایم نیز نسبت به لنزهای زوم قابل ذکر است اما به نظر من صرفا یک خصوصیت خوب محسوب نمی شود و تنها یک خصوصیت محسوب می شود چرا که به همان اندازه که سبک تر و کم وزن تر هستند ما را از فاصله کانونی های مختلف محروم می کنند.

اینکه کی و کجا از این لنزها استفاده می شود بر می گردد به عکاس، که با شناختی که نسبت به خصوصیات این لنز و لنزهای دیگر دارد تصمیم بگیرد برای کار او چه لنزی مفید تر است. هر چند همه عکاسان حرفه ای ( به مفهوم حرفه ای نه صرفا عکاس خوب ) ، حتما مجبورند انواع مختلفی از لنزها را داشته باشند که در کوله ی آنها حتما لنزهای پرایم نیز مشاهده می شود.

محمد دلیری

هوالمصور 

آنجا که طبیعت توقف می کند هنر آغاز می شود. ویل دورانت

عکاس: سهیل گل گون

کلمه ریتم با تکرار ارتباط مستقیم دارد ، ریتم عبارت است از : تکرار هر گونه شکل، رنگ، موقعیت و حرکت شبیه به هم طبق نظمی معین. انسان خود را با ریتم های گوناگون طبیعت هماهنگ ساخته مانند: ریتم شب و روز این ریتم های ممتد و تکراری، در حقیقت منشا ادراک زندگی است که در آثار هنری انعکاس می یابد. در بین هنرها، ریتم در هنر موسیقیایی نمود بالایی دارد. در واقع موسیقی چیزی جز ریتم های مختلف نیست.

عکاس: علی چاوشی

   همانطور که قبلا اشاره شد ریتم یکی از عناصر بصری است، در تمام رشته های هنرهای تجسمی، مورد استفاده هنرمندان قرار می گیرد. زمانی که عناصری شبیه هم با فاصله های مرتب، تکرار شوند، ترکیبی ریتمیک بوجود می آید. ریتم میتواند متضاد و یا متفاوت باشد، که باعث پویایی تصویر میشود. علاوه بر القاء نظم و ترتیب، نوعی تنوع و راحتی بصری در مقابل خشکی و سردی یکنواختی ایجاد می کنند. وجود ریتم های مشابه و متضاد باعث ایجاد حس وحدت در یک اثر هنری می شوند.

عکاس: مهدی کامرانعکاس: سعید سرلک

 

    به طور کلی ریتم، چه در طبیعت و چه در هنر، دارای سه جنبه اصلی و بنیادی است، تکرار، تناوب و رشد. که آن را میتوان به این گونه تقسیم بندی کرد:

1) ریتم یکنواخت که از تکرار ساده یک عنصر بصری ایجاد میشود.

2) ریتم متناوب که از تکرار یک مجموعه عناصر به صورت منظم و متناوب ایجاد میشود.

3) ریتم کاهشی و افزایشی و یا تکاملی که از رشد یک عنصر در کادر ایجاد میشود.

گاهی از ریتمی به نام ریتم موجی هم نام برده میشود که با خطوط و سطوح منحنی ایجاد میشد، از آنجایی که خود زیرمجموعه ریتم متناوب محسوب میشود جداگانه از آن نام نبردم.

عکاس: مهدی کامران

 

ریتم در هنرهای بصری، به شکل های مختلف ارائه می شود، که به بعضی از آنها در زیر اشاره می کنیم:

الف) شکل ها و فرم هایی مشابه که از نظر اندازه، جهت و موقعیت نیز یکسان هستند؛ که به آن ریتم تکراری می گویند.

عکاس: محمد کاظم علیخانیعکاس: سید آرمان نبی پورعکاس: ناصر گل نظری

 

ب) شکل ها و فرم های مشابه، که فاصله آنها از یکدیگر یکسان نباشد.

عکاس: شایان لتکاچیعکاس: مجید روئین فرد

 

ج) شکل ها و فرم های هم خانواده، که از نظر رنگ، اندازه، جهت و موقعیت با هم متفاوت باشند.

عکاس زهره مولویعکاس: علی محرمیعکاس: میلاد اسلام زاده

 

د) ممکن است ترکیبی از دو نوع ریتم باشد.

عکاس: علی چاوشیعکاس: سعید سرلک

 

ه) تکرار شکل هایی مشابه که اندازه آنها تدریجا کم یا زیاد می شود و در سطح تصویر باعث ایجاد عمق می شود؛ ممکن است دارای ریتمی کاهشی یا افزایشی باشد.

عکاس: حمید منوچهری

 

قبلا گفتیم که ریتم به تصویر نظم و وحدت بصری میدهد، اما گاهی ممکن است این انضباط بصری ایجاد خستگی و کسل کنندگی برای مخاطب داشته باشد ، برای رفع این موضوع عکاسان و هنرمندان تجسمی راهی پیدا کردند به نام ریتم شکن

عکاس: سید مجتبی مظلوم زاده

 

ریتم شکن ایجاد حس خوبی در مخاطب ایجاد میکند ، نقطه ای که ریتم شکسته شده دارای انرژی بصری بالایی میشود که مخاطب را با رضایت جلوی اثر تجسمی نگه میدارد ، درضمنی که برای خود هنرمند نقطه ای می شود برای القای مفهوم مورد نظرش

عکاس: سمیه سادات غلامیعکاس: نواب موسویعکاس: میلاد اسلام زاده

 سمیه سادات غلامی

هوالمصور

« عکاسی آفرینش است، آفرینش به شکل نوعی تصویر بصری»

 عکاسی وسیله است برای ایجاد یک ارتباط بصری به زبان تصویر « زبانی که به انسان امکان می دهد که تجربه کند و تجربیاتش را در شکلی قابل مشاهده مستند سازد » عکاسی در کلی ترین تعریف، نوعی بازنمایی واقعیت است. واقعیتی پویا که در عینیت جهان مادی وجود دارد و برای تبدیل شدن به تصویری زیبا، نیازمند خلاقیتهای عکاس متفکر است.

عکاس: آرمان خوش چهره

حجم:

حجم چهارمین عنصر بصری است که دارای سه بعد “طول و عرض و ارتفاع” است که به وسیله خط محدود شده است؛ حجم، سطحی است که در فضا حرکت نموده و از جهت سطح خود در عمق سترش یافته است. به عبارت دیگر، هر گاه به عنصر دو بعدی “سطح” ضخامت اضافه کنیم، به حجم بدل می شود.

عکاس: سینا بابایی

از تکرار نقطه خط بوجود می آید، از تکرار خطوط سطح، و از تکرار سطوح حجم بوجود می آید.

عکاس: محمد کاظم علیخانی

همان طور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند. کره ، مکعب و هرم را نیز می توان به عنوان اجسام هندسی پایه نام برد. که احجام منشور، مخروط، مکعب مستطیل و استوانه از آنها منشعب می شوند. این نوع احجام به طور کاملاً منظم به ندرت در طبیعت دیده می شوند. اما به طور کلی همه حجم های طبیعت از ترکیب یا تغییر شکل این سه حجم پایه و هندسی به وجود می آیند.

عکاس: مهسا رزمی

نقش نور در بازنمایی حجم و خصوصیات آن قابل تامل است. توجه به میزان تیرگی و روشنی برجستگی ها و فرورفتگی ها و ایجاد سایه هایی که در اثر تابش نور شکل می گیرد قابل اهمیت است. در عکاسی نیز بوسیله نور می توان سوژه را تخت و یا حجمی نشان داد.

عکاس: امید ولی بیگیعکاس: میثم طاهری

ویژگی های مختلف عنصر سه بعدی حجم:

• حجم ممکن است جسمی سخت و محکم باشد.

عکاس: رسول اسفندیاری

•  
• ممکن است به حالت گاز و بخار خود را نشان دهد.

عکاس: رحیم رضاپسند

• حجم ممکن است به صورت مایع باشد

عکاس: مصطفی نادرپورعکاسک مصطفی نادرپور

•  و یا به شکل حجمی شفاف “ترانسپران” باشد.

عکاس: مهسا رزمی

• حجم می تواند تو خالی “حجم منفی” یا توپر “حجم مثبت” باشد.

عکاس: سالار لطفی

به همین نسبت درون یا بیرون آن اهمیت پیدا می کند. معمولاً فضایی را که حجم اشغال می کند مثبت می گویند و فضای پیرامون آن یا ما بین دو حجم و یا حفره میان یک حجم توخالی را فضای منفی و گاه حجم منفی می نامند مثل فضای داخل یک معماری

عکاس: احمد رضا کریمی

• حجم ممکن است مجازی باشد؛ قابل لمس نباشد و فقط جنبه بصری داشته باشد؛ ممکن است از چرخش و حرکت سریع یک سری نقطه، خط یا سطح بوجود بیاید مانند حرکت سریع یک میله در فضا

عکاس: مجید روئین فردعکاس: سمیه خورشیدی

• گاهی حجم، استوار و پایدار بر زمین قرار گرفته، و گاهی نیز به صورت حجمی شناور و معلق در فضا قرار دارد. به طور کلی، ایجاد بعد سوم در هنرهای بصری دو بعدی، در اثر نوعی خطای چشم، به این معنی که در کلیه تصاویر دو بعدی مانند تصویر نقاشی، طراحی، عکاسی و غیره، عمق و بعد سوم، با استفاده از فن پرسپکتیو، که نوعی خطای چشم به شمار می رود و نیز کاربرد نور و سایه، ایجاد می شود. اما ارائه بعد سوم، در هنرهای بصری سه بعدی مانند مجسمه سازی، معماری، طراحی صنعتی و آثار نقاشی سه بعدی، واقعیتی قابل لمس است.

عکاس: امین مرواریدیعکاس: مهسا رزمی

فضا

مفهوم فضا در هنرهای تجسمی با عناصر بصری معنا پیدا می کند. به صورت درکی از مکان، زمان و اشیاء ؛ از این رو بلافاصله بعد از بررسی عناصر اولیه “نقط، خط، سطح، حجم” به مفهوم فضا در هنرهای تجسمی مخصوصا عکاسی می پردازیم.

با وجود عناصر بصری و روابط میان آنهاست که می توان از فضای مثبت، فضای منفی، فضای پر و فضای خالی سخن گفت. بنابراین وقتی از فضای یک اثر سخن به میان می آید، تأثیرات کلی اثر در همه ابعاد مادی و محتوایی آن مورد نظر می باشد.

عکاس: مهدی کامران

فضاسازی در آثار هنرمندان تجسمی میتواند انواع مختلفی داشته باشد مانند: فضای سه بعد نما (واقع گرا)، فضای دو بعد نما (غیرواقع گرا)، فضای همزمان (تلفیقی) و فضای وهمی.

عکاس: آرمان خوش چهره

زمانی که سطح دو بعدی در عمق حرکت کند به عنصر حجم میرسیم و معنایی از فضا در عکاسی، همانطور که قبلا اشاره شده با خطای چشم (پرسپکتیو) دریافتی از عمق و دوری و نزدیکی القا میشود. ممکن است بدون آنکه قصد واقع نمایی از طبیعت در میان باشد، هنرمند به ایجاد فضا و عمق تجسمی بپردازد. همانند آنچه در آثار انتزاعی و آبستره صورت می گیرد.

عکاس: علی جعفری

عکاس و هنرمند تجسمی میتواند از اشکال و عناصر واقعی ترکیبی وهمی و غیر واقعی ایجاد کند. این شیوه از فضاسازی در آثار هنرمندان رمانتیک، نمادگرا و سورئالیست بسیار دیده می شود. نمایش این فضاها که جنبه ای خیالی و ذهنی دارد اگر چه توسط قوه خیال قابل تجسم است اما در واقعیت و به طور طبیعی نمی تواند اتفاق بیفتد یا وجود داشته باشد.

عکاس: شهرام نجفیعکاس: میثم طاهری

فضا ذات معماری را تشکیل می دهد، از این جهت در معماری ملموس و عینی، با خصوصیات فیزیکی است اما در عکاسی قراردادی است بدون قابلیت فیزیکی، اما فضا در عکاسی دارای خصوصیاتی است که در فضای عینی و ملموس وجود ندارد. عکاس با انتخاب کادر، تکنیک مورد استفاده و در نهایت ادیت، میتواند فضای ذهنی خود را بسازد، اشیاء را تفکیک کند و به بخش کوچکی از واقعیت اهمیت و وحدت بخشد و با تقسیم فضا، آن را تجزیه و دوباره بازسازی کند. می تواند فواصل را از میان بردارد و اشیاء را بزرگ یا کوچک کند. بنابراین فضا در تصویر چیزی یکدست و منسجم نیست، بلکه بیشتر به ماده ای سیال شباهت دارد که برگرفته از ذهن عکاس است.

عکاس: سمیه رضی

عکاس واقعیتی را که در ذهن می پروراند به مخاطب خود نشان میدهد، واقعیتی که گاه در طبیعت به صورت مخفی وجود داشته و یا خنثی بوده به طوری که دیگران به آن توجهی نکرده اند، تصاویر از لایه واقعیت به جریان خلاق ذهن عکاس رفته و بعد از خلق شدن مخاطب آن را از دریچه نگاه هنرمند میبیند. مخاطب با دیدن عکس و راهنمایی عناصر بصری به درون مایه آن میرسد و به درکی از معنا و مفهوم اثر میرسد.

عکاس: رضا زنگنه

هر چه عکاس اجزا و عناصر بصری را بهتر بشناسد و روابط داخل کادر و روابط بین اجزا را خوب بداند، با استفاده از آنها و تغییر مکان دوربین و جا به جایی آنها در عرصه فضاسازی موفق تر خواهد بود و مخاطب را بهتر با مفاهیم ذهنی خود همراه میکند. عناصر ساختاری مانند: حرکت، ریتم، تضاد، تناسب، وسعت سطح، توازن و تعادل و … تا وقتی آنها را به یک واقعیت غیر قابل اجتناب یعنی فضا مرتبط نسازیم، مفاهیمی گنگ و نارسا خواهند بود.

عکاس: شهرام نجفی

فضای منفی چیست؟

به زبان ساده به فضای اطراف سوژه اصلی، فضای منفی گفته می شود. سوژه اصلی خود به عنوان “فضای مثبت” شناخته می شود. فضای منفی در عکس عامل مهمی در ترکیب بندی خوب است و نگاه بیننده را به سمت سوژه اصلی هدایت می کند. گاهی از آن با عنوان فضای سپید نیز یاد می شود، فضای منفی درست می تواند یک عکس معمولی را به عکسی فوق العاده تبدیل کند. فرق یک عکاس حرفه ای و تازه کار در استفاده به جا و مناسب فضای منفی معلوم میشود.

عکاس: حمید موذنیعکاس: فرشاد سرخی

 فضای منفی، سوژه اصلی را تعریف می کند و بر آن تاکید دارد. این فضا جایی برای «نفس کشیدن» فراهم می کند، به چشم مجالی برای  استراحت می دهد و از ایجاد آشفتگی در عکس جلوگیری می کند. همه این ها به یک ترکیب بندی بهتر کمک می‌کند.

عکاس: سعید سرلکعکاس: سمیه سادات غلامیعکاس: مهدی کامران

فضای منفی زمانی که به درستی استفاده شود، توازن و تعادلی طبیعی در برابر فضای مثبت ایجاد می کند. در استفاده از فضاهای خالی دست و دل باز باشید و فکر نکنید که حتما باید سوژه را دقیقا از یک گوشه تا گوشه دیگر قاب جا دهید.

عکاس: سید آرمان نبی پورعکاس: ناصر گل نظری

به طور معمول عادت داریم در یک قاب تصویر تنها بر روی سوژه اصلی تمرکز کنیم؛ کمی زمان می برد تا در استفاده از بک گراند مناسب با وسعت سطح مناسب مهارت پیدا کنیم، استفاده از فضای منفی در کنار فضای مثبت، به تاثیرگذاری عکس می افزاید.

عکاس: سمیه رضیعکاس: سمیه سادات غلامیعکاس: فرشاد سرخیعکاس: رضا زنگنه

سمیه سادات غلامی

هوالمصور 

«اگر عکستان خوب نشده پس به اندازه کافی به سوژه نزدیک نشده‌اید» رابرت کاپا

با سلام خدمت دوستان عزیز عکاس

در ادامه مباحث قبلی به یکی دیگر از عناصر سواد بصری به نام بافت میپردازیم. به طور ساده به سطح رویه هر شیء بافت میگویند، بافت با حس لامسه ارتباط مستقیم دارد. البته این تعریف در هنرهای تجسمی کمی متفاوت است، چون ممکن است به بافت هایی برسیم که اساسا قابل دریافت لامسه ای نباشند.

عکاس: هیراد هاشمی

 

برگردیم به تعریف اول؛ سطح رویه هر شی را بافت میگویند، از زمان کودکی اولین تجربه های ما از راه حس لامسه بوده درنتیجه هر آنچه را میبینیم به علت تجربه حس لامسه برداشتی از بافت آن خواهیم داشت. بافت به دو دسته بافت های لامسه و بافت های بصری تقسیم میشوند.

عکاس: فرشاد سرخی

 

بافت قابل لمس بافتی است که نه تنها با چشم دیده می شود، بلکه با دست هم قابل لمس است. بافت لامسه در هنرهایی چون معماری، نقش برجسته، مجسمه ملموس است؛ اما بافت های بصری تنها با چشم قابل درک هستند و در هنرهای تجسمی مثل: طراحی، نقاشی، عکاسی، خطاطی دیده میشوند، که به دو صورت ترسیمی و تصویری بوجود می آیند؛ البته موضوع بحث ما در عکاسی تصویری هاست.

عکاس: ربابه سلیمانیعکاس: میلاد اسلام زاده

 

بافت های ایجاد شده از اشکال و رنگ ها و اشیای اطراف ما می توانند به سادگی و طبق الگویی منظم یا نامنظم به صورت بافت در عکس خودنمایی کنند. استفاده مناسب و موثر از بافت به عکس قوت می بخشد، قوت لنزهای گران قیمت بر اثر ایجاد شفافیت و ثبت جزییات بافت سوژه است. بافت ها همه جا، در محیط های طبیعی و مصنوعی، در اطرافمان هستند. یک عکاس ابتدا باید بافت را پیدا کند و سپس از آن برای بهبود کارش استفاده کند. با پدید آمدن مکروفتوگرافی (به ویژه عکاسی هوایی) و میکروفتوگرافی (عکاسی ذره‌بینی) دید تازه‌ای به بافت‌های موجود در طبیعت پدید آمد که پیش از این انسان بدان دسترسی نداشت.

عکاس: پائولو رودریگزعکاس: فریدون قربانیعکاس: مجید روئین فردعکس: آرشیو

 

بافت ها به طور نامحدود در اطرافمان حضور دارند. این که از کدام بافت در چه کادربندی و ترکیب بندی استفاده شود به خلاقیت و دیدگاه عکاس مربوط است. مثلا یک بافت می تواند یک ساختار قوی، یک زمینه ی کاملا مشخص، تکرار چشمگیر عناصر، یا رنگی باشد که به عکس جان می بخشد. استفاده از بافت ارزش تصویر را زیاد میکند.

عکاس: امین تبراییعکاس: مهرداد بطحائی

 

بافت در طبیعت به صورت نامنظم دیده می شود، بر خلاف بافتهای منظم مصنوعی،‌ عکاس با توجه به مفهوم مورد نیاز در عکسش از آنها استفاده میکند؛ عکاس میتواند بافت را با مجموعه ای از خود عناصر، با نگاه عکاسانه و زوایای مختلف خلق کند. این جنبه ی خلاقانه، عکاسی از بافت نامنظم را نسبت به بافت منظم خیلی دشوارتر ساخته است اما به عکاس آزادی عمل می دهد تا بافت مورد نظرش را از هرآنچه که می بیند خلق کند.

عکاس: محسن رضاپور

عکاس: محمد ضابطی

در طبیعت محدوده بی پایانی از هر بافت موجود است. شکل ساده ی قرارگیری سنگ ها، خطوط درختان یا رگبرگ ها، هم در مقیاس بزرگ و هم در مقیاس کوچک و ماکرو قابل عکاسی هستند. اغلب جزئیات موجود در عناصر طبیعی بافت های جذابی را خلق می کنند. بافت های مصنوعی ، مخصوصا در عکاسی معماری بسیار یافت میشوند، هم به صورت عکاسی از قسمت های مختلف بنا مانند مجموعه ای از سازه های منظم و هم به صورت نگاه پرنده و از بالا به صورت عکاسی از بافت شهری. عنصر بافت اگر به درستی در ترکیب بندی استفاده شود باعث ایجاد اثری والا میشود چه به صورت مصنوعی و منظم و چه به صورت طبیعی و نا منظم، استفاده از بافت های متضاد هم، میتواند به جذابیت اثر کمک کند.

 

عکاس: مهدی آذین فرعکاس: سید آرمان نبی پور

بافت و نور دو عنصر جدا نشدنی هستند، به صورتی که موقعیت نور متناسب با موقعیت سطح است، یعنی نحوه تابش نور به بافت مورد نظر اهمیت بسیاری دارد، برای عکاسی از بافت های خشن بهتر است از نور مایل از یک طرف استفاده کرد تا نور و سایه بافت را بهتر نشان دهد، فرقی ندارد در آتلیه مشغول عکاسی هستید و یا در طبیعت، نور مایل بافت خشن را بهتر نشان میدهد. اگر لازم شد از بافتی ملایم تر عکاسی کنید و یا با توجه به موضوع، نیاز به مهار کردن بافت خشن داشتید از نور مستقیم استفاده کنید تا باعث تخت شدن بافت شود و ملایم تر به نظر برسد. بهترین تمرین برای درک این موضوع عکاسی از لباس بافتنی با دو صورت نور پردازی مستقیم و کناره است.

برای رسیدن به یک عکس بافت خوب فوکوس دقیق خیلی مهم است، برای این کار بهترین گزینه استفاده از فوکوس اتوماتیک دوربین است مگر در جاهایی که امکانش نباشد، اگر عکس شما فقط به صرف بافت عکاسی میشود باید از فاصله مناسبی استفاده کنید که هم جزئیات را داشته باشید و هم وسعت مناسب در کادر، از جزئیات در نمای بسته تری عکس بگیرید تا اطلاعات بیشتری برای ویرایش در اختیار داشته باشید.

 

عکاس: سهیل گل گون

 

برای رسیدن به یک بافت یک دست بهتر است از زاویه نود درجه استفاده کنید تا بافت دچار اعوجاج نشود و نیازمند ادیت در نرم افزار نشود. مشکل ترین سطح ها برای عکاسی آنهایی هستند که بازتاب می کنند. برای عکاسی از بافت براق نیاز به فیلتر پولاریزه برای حذف بازتاب هاست. برای عکاسی از تکسچر از عمق میدان کم استفاده نمیشود تا کل بافت در فوکوس کامل باشد، بهتر است از ایزوی پایین استفاده شود تا نویز به بافت اثر لطمه نزند.

 

عکاس: مهدی کامران

 

بعضی از بافت ها فقط با دیدن درک میشوند مثل بافت آسمان در عکاسی نجوم، گاهی بافت برای ایجاد مفهومی خاص به عکس اضافه میشود مخصوصا در ژانر فتومونتاژ

 

عکاس: هیراد هاشمیعکاس: آرمان خوش چهره

سمیه سادات غلامی

هوالمصور

در آسمان علم عمل برترین پر است

در کشور وجود هنر بهترین غناست

عکس: میثم طاهری

سطح یا شکل:

سطح سومین عنصر بصری است که دارای دو بعد “طول و عرض” و بدون ارتفاع است که به وسیله خط محدود شده است؛ فضایی دو بعدی که از حرکت خط بر صفحه پدید می آید. این عنصر فاقد عمق به صورت مثبت و منفی دیده می شود.

عکس: آرشیوعکس: احمد صفائی

 

سه نقطه در فاصله ای مرتبط با هم فضایی را مشخص می کنند که به صورت سطح نامرئی قابل درک است.

عکس: سمیه سادات غلامی

 

 سطح ها چه هندسی و چه غیر هندسی، دارای شکل ها و کیفیت های متفاوتی هستند، که در زندگی روزمره، با انواع مختلف آنها در تماس و رابطه مستقیم هستیم، هر یک از آنها از لحاظ بصری، بر ما تاثیرات گوناگونی دارند.

عکس: محسن رضاپور

 

در طبیعت و در پیرامون ما سطوح به اشکال متنوع وجود دارند؛ که می توان سطح ها را به شکل های گوناگون تقسیم بندی کرد:

الف) سطح های صاف

ب) سطح های پست و بلند و دارای انحنا

ج) سطح های پیچیده

د) سطح های شفاف “ترانسپران”

عکس: سید محمدرضا مظلوم زاده

 

سطح ها به دو دسته هندسی و غیر هندسی تقسیم می شوند. بخشی جدا شده از فضای پیرامون به واسطه خطوط مرزی یا تفاوت در رنگ، سیاه و روشن، بافت و غیره بیشتر بر سطح دلالت دارد تا حجم.

در میان شکل های هندسی (مسطح) سه شکل مثلث، مربع و دایره شکل های بنیادی هستند. سایر شکل های هندسی به نحوی مشتق از همان سه شکل یا ترکیبی از آن ها می باشند. هرکدام از این سطوح که در وضعیت و شرایط مختلفی قرار می گیرند، بیان تصویری تازه ای را به خود می گیرند.

تمام حالات و خصوصیات نسبت داده شده به اشکال یا به علت شکل ذاتی آنها بوده و یا به علت واکنش دستگاه روانی انسانها و یا به دلیل تعابیر خاص فرهنگی و …

عکس: سیاوش افراز

 

دایره : القای بی انتهایی، گرما و محفوظ بودن را دارد. دایره نمادی از آرامش و تداوم و شکل کاملی است که حرکت جاودانه و مداومی را نشان می دهد؛ زیرا کلیه نقاط پیرامون دایره از یک ارزش برخوردارند و این امر، تعالی بین نیروی درونی و فضای بیرونی دایره ایجاد میکند و باعث حرکت چرخشی و دورانی دایره می شود و مفهوم بی پایانی را القا می کند، به خاطر شکل دورانی اش، نوعی تحرک را القا می کند. همچنین دایره نماد نرمی، لطافت، سیالیت، تکرار، آرامش روحانی و آسمانی، پاکی و صمیمیت به شمار می آید. کشش درونی دارد و درونگراست.

عکس: سمیه خورشیدی

 

مربع : مربع بر خلاف دایره نماد صلابت، استحکام و سکون است. به این دلیل که از جهت یک ضلع روی زمین قرار می گیرد مستحکم و ایستاست، به مربع حالت بی حرکتی، صداقت و صراحت نسبت داده شده است .شکلی است متعادل، محکم و ایستا؛ این شکل مظهر قدرت زمین و مادی است. مربع دارای کشش داخلی و خارجی است.

عکس: سید آرمان نبی پورعکس: سید مجتبی مظلوم زادهعکس: مهدی آذین فر

 

مثلث: مثلثی که قاعده اش پایین باشد، دارای استحکام و شکلی پایدار است. و برعکس، هرگاه بر یکی از رئوس خود بایستد، حالت ناپایدار و تزلزل به خود می گیرد. مثلث، فعالیت، جدال و انقباض را تداعی می کند، به دلیل وجود نقطه راس که انرژی و نیروی شکل را به بیرون منتقل می کند، خطر و دلهره را موجب می شود. مانند “نشانه های هشداردهنده و خطر در راهنمایی رانندگی”

عکس: سعید محمدی

 

به واسطه زوایای تند، سطحی مهاجم و شکلی ستیزنده به نظر می رسد که همواره در حال تحول و پویایی است. بر اساس ترکیب هایی از مثلث می توان ترکیب های ساختاری بسیاری به وجود آورد. استفاده از مثلث و شبکه های مثلثی یک اصل ساختاری در طبیعت و در معماری به شمار می رود. چنانچه بر یکی از رأس های خود قرار بگیرد حالتی کاملاً ناپایدار و متزلزل دارد. کشش مثلث بیشتر بیرونی و برونگراست.

عکس: حسین آذرافزاعکس: آرشیو

 

رابطه رنگ و شکل:

رابطه رنگ و فرم سه شکل اصلی : مربع، دایره و مثلث با سه رنگ اصلی : قرمز، آبی و زرد ارتباط دارند و ارتباط شکل و رنگ بدین صورت مطرح می شود که به وسیله این سه شکل با این سه رنگ اصلی، مفهوم و بیان تقویت می شود و ارزش یکدیگر را چه از نظر حسی و چه از نظر ذهنی، گویاتر می کنند. به طور خلاصه می توان گفت:

مربع: سکون، آرامش، وزن و سنگینی با رنگ قرمز

مثلث: اندیشه، فکر، حرکت، فروزندگی با رنگ زرد

دایره: روح و روان، مبین ذات، حرکت ابدی با رنگ آبی هماهنگ است.

پس هنگامی که رنگ و فرم در اثر هنری با هم تلاقی می کنند اثرشان در هم می آمیزد و افزون می شود.

عکس: آرشیو

سمیه سادات غلامی 

در آسمان علم عمل برترین پر است
در کشور وجود هنر بهترین غناست

خط:

    خط در دیدگاه ریاضی از به هم پیوستن نقطه ها به وجود می آید. دارای طول و فاقد عرض است. نقطه،

بر اثر نیرویی که از یک جهت به او وارد آمده، حالت ایستایی خود را از دست داده و به صورت یک عنصر فعال

به نام خط در آمده است.

عکس: آرشیو

 

عکس: معصومه علیئی

 

قاطع ترین عنصر بصری است که برای همگان آشناست، صریح، روشن و بدون ابهام است. از عناصر قدرتمند

در ترکیب بندی عکس، خطوط هستند که با ممارست عکاس، تاثیر پویایی بر حس عکس و یا هدایت چشم

مخاطب به عکس می گذارند. خط نشان دهنده جهت و موقعیت است و نیز مرز سطح را تشکیل می دهد

و آنرا محدود می کند. جهت و راستا را می نمایاند، چه بر روی صفحه و چه در فضا؛ خط در خود انرژی و نیروی

زیادی ذخیره دارد، و در موقعیت های متفاوت عکس العمل های گوناگونی از خود نشان می دهد. خطوط

مختلف تاثیرات متفاوتی بر عکس می گذارند. اینکه چطور از خطوط بهره ببریم اتفاقی نیست، بلکه به

زمان و تمرین احتیاج دارد.

همانگونه که در مبحث نقطه اشاره شد، عنصر خط نیز نسبت به زمان و مکان متغیر است. (قانون نسبیت)

به عنوان مثال، اگر به یک ردیف درخت از فاصله دور نگاه کنیم، به صورت خطوطی منظم دیده میشوند.

در حالی که هر اندازه به این درختها نزدیک شویم، خطوط نیز در واقعیت درخت، حل شده و در نهایت تنه

درخت ها را می بینیم که خط نبوده و هر یک دارای حجمی استوانه ای هستند.

عکس: پرهام عاشوری

 

خط بیان کننده عواطف و احساسات، اندیشه و آرمان ذهنی، فضاسازی و پرسیکتیو است. گاهی فعال و

پرانرژی، گاهی ساکن و ایستا و بی تحرک است؛ گاهی منفی است مانند فضای خالی بین دو سطح؛

گاهی مجازی است و به چشم دیده نمی شود بلکه احساس می شود مانند فاصله بین دو نقطه.

به جز نقطه که اولین عنصر بصری است، خودش معنای فضا را ایجاد می کند و از عنصری بوجود نمی آید،

بقیه عناصر بصری اولیه از همدیگر بوجود می آیند؛ از تکرار نقاط خط بوجود می آید، از تکرار خطوط

سطح و از تکرار حداقل سه سطح القای حجم می شود.

عکس: سید مجتبی مظلوم زاده

 

عکس: آرشیو

 

ایجاد ریتم و حرکت درخطوط به اشکال گوناگونی صورت می پذیرد. تغییر اندازه ها و طول خطوط ، تغییر

فاصله ها و نهایتا تغییر ضخامت خطوط می توانند عواملی باشند تا ریتم، بهتر ایجاد شود؛ خط ها از لحاظ

بیان حالات روانی، دارای ویژگی هایی هستند، که در آفرینش های هنری مورد استفاده هنرمندان قرار

می گیرند. مثلا خط ضخیم، خشونت و سختی، خط راست و عمودی، ایستایی و مقاومت، و خط زیگزاک

و شکسته، هیجان را القا می کنند. خطی که بر خط افقی عمود شده باشد بیان کننده تعادل بین دو عنصر

متضاد است، یکی خط افق، که نشانگر آرامش، گستردگی و دیگری خط عمودی که بیان کننده، ایستایی و

مظهر فشار قوه جاذبه زمین است. که ترکیب این دو خط با هم، از لحاظ بصری استحکام ویژه ای را القا می کند،

که نشانی است نمادین از تجربه تعادل و ایستادن انسان بر سطح زمین.

عکس: آرشیو

    خطوط تجسمی بر اساس جهت حرکت مداوم در یک مسیر کلی به چند گروه اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از :

 

الف) خطوط عمودی: مفهوم این خطوط می تواند ایستادگی، مقاومت، استحکام، نیرومند و مبین توازن و تعادل

باشد. خطوط عمود این قابلیت را دارند تا حالات و احساسات مختلفی را درعکس پدید آورند. از حس قدرت گرفته تا

حس رشد و شکوفایی.

این خطوط حس عظمت، جلال و تسلط را بر می انگیزند. استفاده بجا از این خطوط همچنین می تواند

حس پایداری، آرامش، دوام و استحکام را القا کند، که در این صورت، مثل خطوط افقی عمل می کنند.

همان طور که خطوط افقی با کادر افقی تشدید می شوند، خطوط عمود هم با استفاده از کادر عمودی

برجسته تر خواهند شد. این باعث می شود بر ارتفاع شیء عمودی تاکید شود و بلند تر به نظر برسد.

البته، در مواردی با توجه به مفهوم اثر میتوانید این قانون را بشکنید!

عکس: حسن خسروآبادی

 

خطوط عمود را تا جایی که امکان دارد، باید هم تراز و در توازی لبه های کادر عکاسی شود. اگر سوژه خیلی

بلند است به صورتی که در کادر مخروطی میشود مرکز آن باید مسقیم باشد. رعایت توازی خطوط نیز به میزان

شدن عکس کمک می کند. خطوط عمودی که با طرح و الگوی خاص تکرار می شوند، مخصوصا اگر در تضاد با

اشکال و خطوطی باشند که در جهات دیگر قرار دارند؛ تاثیر زیادی بر مخاطب میگذارد.

عکس: سمیه سادات غلامی

 

ب) خطوط افقی: این خطوط حس آرامش، ثبات، پایداری، عدم تغییر، عدم تعلق به زمان و آسودگی را القا می کنند؛

گویا عکس یا بخشی از آن، در یک لحظه زمانی فریز شده و ساکن است؛ مثل دشت ها، اشیاء افتاده، افراد خوابیده

و … این خطوط می توانند با عناصر پویا تر عکس ایجاد تضاد کنند.

عکس: آرشیو

 

قرار دادن خط افق در بالای کادر حس مسافت را برجسته می کند و بر جزئیات پیش زمینه تاکید می کند،

در حالی که قرار دادن خط افق در پایین، انزوا و تنهایی المان های خط افق را تشدید می کند. قرار دادن

خط افق در وسط کادر هر چند که حکم شکستن یک قانون مقدس را دارد، اما برای گرفتن انعکاس ها

مناسب است. عکاسان طبیعت از خطوط افقی برای ایجاد نوعی مسافت و وسعت دادن به منظره مورد

نظرشان بهره می برند. افق های ناشکسته باعث می شوند عکس ساکن و راکد به نظر برسد و بهتر است

آنها را با استفاده از اشکال دیگر بشکنید و به آن جذابیت ببخشید.

لایه های خطوط افقی، ترکیب بندی را قوت می بخشند و می توانند در عکس ریتم و الگو بوجود آورند و به

خودی خود مرکز و موضوع توجه عکس واقع شوند. از تراز بودن خطوط افقی و قانون یک سوم عکس غافل

نشوید، مگر برای القای مفهومی خاص!

عکس: محسن رضاپور

 

عکس: علی چاوشی

 

ج) خطوط مایل: حالت تزلزل و فروپاشی خط عمود را بیان می کند. در یک اثر تجسمی برای نشان

دادن تحرک ، پویایی، خشونت، عدم ایستایی، ناپایدار، عدم سکون و ثبات به کار می روند. این خطوط

به یک ترکیب ایستا و ساکن تحرک و انرژی می دهند. ریتم خطوط قطری (مورب) عموماً چشم مخاطب

را به سمت عکس می کشانند. این خطوط با قطع خطوط دیگر نقاط توجه در عکس بوجود می آورند و اغلب

با اشاره بر پرسپکتیو به عکس عمق می دهند.

نباید با یک خط ناشیانه عکستان را دو نیم کنید بلکه لا به لای اشکال به دنبال انحنا ها و الگوها باشید.

همچنین خط قطری نباید دقیقا از گوشه ای به گوشه ی دیگر برسد، بلکه بهتر است خارج از مرکز و به اطراف گوشه ها برسد.

عکس: مریم پژمان – نقش خط در هنر

 

قانون خط قطری میگوید: المان های مهم تصویر باید در امتداد خطی قطری قرار بگیرند.

بخاطر داشته باشید که خطوط مورب متعدد در جهات مختلف و در تقاطع با یکدیگر حس حرکت را به عکس

شما می دهد اما اگر خیلی زیاد شوند گیج کننده و پر هرج و مرج خواهد شد. و نهایتا همچون خطوط افقی

و عمودی، خطوط موربی که با الگوی خاصی در عکس تکرار شوند، می توانند فی نفسه موضوع اصلی عکس شما واقع شوند.

عکس: الهه احسانی نیا – خط در عکاسی

 

عکس: اکرم رضایی

 

 د) خطوط منحنی: خطوط منحنی، خطوط جذابی هستند و می توانند هدایتگر خوبی باشند. این خطوط

مثل خطوط قطری حس تحرک را بوجود می آورند اما خلاف خطوط قطری که حس انرژی به تصویر می دهند، این

خطوط حس آرامش را منتقل می کنند. این خطوط الزاما “s” شکل

نیستند بلکه هر خط پیچ و تاب دار، یک خط منحنی ست.

این خطوط همچنین فرم را برجسته می کنند و به اشیای بی جان زندگی می بخشند. بخاطر بسپارید که

همه خطوط در طبیعت متقارن نیستند. بنابرین اهمیت دارد که کدام قسمت ها را برای فوکوس انتخاب کنید و از کدام

قسمت ها صرف نظر کنید.

در یک اثر تجسمی ممکن است برای نمایش حرکت سیال و مداوم، نرمی، لغزندگی، آرامش، ملایمت و ملاطفت به کار گرفته شود.

عکس: افشین رازی

 

 ه) خطوط زاویه دار یا زیگزاک به علت وجود دو نیروی همسان، که در یک نقطه همدیگر را تقویت می کنند،

بیان کننده قدرت و تحرک بوده و از لحاظ بصری، نیروی کشش و جاذبه را القا می کند.

عکس: معصومه علیئی

 

خطوط می توانند در مسیر حرکت خود دارای شرایط زیر باشند :

1. ضخیم یا نازک، قوی یا ضعیف ، تیره یا روشن شوند.
2.  به صورت خطوط باریک یا ضخیم یکنواخت باشند.
3. می توانند در جهت مسیر اصلی خود به صورت بریده بریده و یا متعدد باشند.
4.  می توانند در جهت مسیر اصلی خود به شکل زیگزاگ، شکسته و یا موجی در می آیند.
5.  می توانند به صورت منظم و یا نامنظم در مسیر اصلی حرکت خود تغییر جهت دهند.

که هر کدام از این موارد القای مفهومی خاص برای خط میکند.

عکس:عزیز عباسی – خط در مبانی هنرهای تجسمی

 سمیه سادات غلامی