آپلود عكس

عناصر پایه در ترکیب بندی : بخش 1- قطع تصویر و نقطه

عناصر پایه در ترکیب بندی

     اجزا و عناصر بصری که در ترکیب یک عکس بکار می رود تحت عنوان "عناصر پایه در ترکیب بندی" (Composition basic Elements) طبقه بندی می شوند.

تقسیم بندی عناصر پایه در ترکیب بندی تصاویر

     در ترکیب هر تصویر تعدادی از عناصر پایه وجود دارد که اساس ترکیب بندی تصویر را تشکیل می دهند. شناخت این عناصر و تاثیراتی که بر ساختار عکس و انتقال مفاهیم بصری دارند برای هر عکاسی لازم است.

     در این مطلب خصوصیات دوعنصر شامل قطع تصویر و نقطه بررسی و اثرات آنها بر تصویر شرح داده می شود. پنج عنصر بعدی در دو مقاله دیگر تحت عناوین (عناصر پایه در ترکیب بندی: بخش 2- خط و شکل - عناصر پایه در ترکیب بندی: بخش 3- بافت، رنگ و روشنایی) در سایت تک لنز مورد بحث قرار گرفته است که برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آن مراجعه نمایید.

قطع تصویر (Image Format)

     قطع تصویر یا قالب عکس (Image Format) به شکل قاب تصویر گفته می شود. تصاویر و عکس ها بجز در موارد خاص اصولا در اشکال مربع یا مستطیل ارائه می شوند. قطع تصویری که توسط هنرمند استفاده می شود، بر اساس نوع کارکرد، محل ارائه آن و مفهومی که مورد نظر او است انتخاب می گردد. شایعترین قطع تصاویر که در عکاسی بکار می رود در جدول زیر نمایش داده شده است.

جدول شایعترین قطع تصاویر و ابعاد آنها که در عکاسی بکار می رود.

     انتخاب نسبت ابعاد تصویر (Aspect Ratio) می تواند بر ترکیب بندی عکس تاثیر گذار باشد. انتخاب مناسب موجب تاکید بر سوژه و انتخاب نامناسب موجب عدم تعادل در تصویر خواهد شد. هنگامی که برای عکاسی از داخل منظره یاب (Viewfinder) به صحنه نگاه می کنید بهتر است قبل از گرفتن عکس، سوژه را در هر دو حالت افقی و عمودی دوربین در قاب تصویر قرار دهید و به ترکیب بندی تصویر دقت کنید. بهتر است نسبت ابعاد تصویر در دوربین را بر روی حالتی تنظیم کنید که از حداکثر سطح سنسور استفاده شود. در این حالت می توانید با انعطاف بیشتری در هنگام ویرایش عکس، برای دستیابی به ابعاد مورد نظر خود تصویر را برش (Crop) دهید.

قطع مربع

     در قطع مربع، نسبت بلندی (Height) به پهنا (Width) تصویر یا نسبت ابعاد (Aspect Ratio) آن برابر با یک است، به عبارت دیگر طول و عرض آن با هم برابر است. این قطع تصویر حس تعادل و ایستایی ایجاد می کند.

     در مواقعی که فضای کافی برای ارائه عکس در قطع مستطیل افقی وجود ندارد، قطع مربع انتخاب مناسبی خواهد بود. با انتخاب قطع مربع می توان عناصری را که در مرکز تصویر واقع شده اند برجسته تر نمایش داد.

دو نمونه عکس با قطع مربع و نسبت ابعاد1:1

قطع مستطیل

     در این قطع تصویر، بلندی و یا پهنای تصویر از دیگری بلندتر است. قطع مستطیل به دو نوع تقسیم می شود:

الف) قطع افقی یا منظره (Landscape format)

     در قطع منظره، نسبت پهنا به بلندی تصویر بیشتر از یک است. به عبارتی عرض تصویر از بلندی آن بیشتر است. شایعترین نسبت مورد استفاده در عکس های با قطع منظره، نسبت سه به دو (3:2) است. این نسبت که به صورت (6:4) هم نمایش داده می شود نسبتی است که در فیلم های 35mm و سنسور های تمام کادر (فول فریم) و APS-C در دوربین های دیجیتال بکار می رود. البته نسبت چهار به سه (4:3) و نسبت عریض یا واید اسکرین (16:9) و نسبت های دیگری نیز مورد استفاده می باشند.

     قطع منظره برای ارائه عمومی تصاویر یا نمایش توالی موضوعات مناسب می باشد. قطع مستطیل افقی(منظره) نسبت به قطع مربع از ایستایی بیشتری برخوردار است و حس سکون را القا می کند. همچنین حس عمق و سردی با این قطع تصویر تشدید می شود.

مه غلیظ در جاده ای در استان گیلان- قطع منظره با نسبت ابعاد 3:2

ب) قطع عمودی یا پرتره (Portrait format)

     در قطع مستطیل عمودی نسبت بلندی تصویر به پهنای آن بیشتر از یک است. به عبارتی بلندی مستطیل از عرض آن بیشتر است. شایعترین نسبت مورد استفاده در قطع پرتره مثل قطع منظره، نسبت سه به دو (3:2) است. نسبت های دیگری نیز در این قطع تصویر بکار می رود همچون نسبت (4:3) و (5:4).

     قطع پرتره نسبت به سایر قطع تصاویر از پویایی (Dynamic) بیشتری برخوردار است و جنبش و حرکت را بیشتر القا می کند. با انتخاب قطع مستطیل عمودی برای تصاویر، حس نزدیکی و گرمی تشدید می شود.

دو نما از مناظر کوهستانی البرز- قطع پرتره با نسبت ابعاد 3:2

قطع پانوراما

     قطع پانوراما (Panorama format) در واقع یک نوع قطع مستطیل افقی است که اندازه پهنای آن خیلی بیشتر از اندازه بلندی آن است. معمولا وقتی این نسبت از دو برابر بیشتر باشد به آن قطع پانوراما گفته می شود. در این قطع نسبت های مختلفی بکار می رود ولی شایعترین آنها نسبت (2:1) و (3:1) می باشد. معمولا عکس های با قطع پانوراما با چسباندن دو یا چند عکس به یکدیگر ایجاد می شوند.

     تصاویر با قطع پانوراما حس ایستایی و سکون را تشدید می کند و گستردگی و وسعت را به نمایش می گذارد.

غروب در تهران - یک نمونه عکس با قطع پانوراما و نسبت ابعاد 3:1

نقطـه (Point)

     بخش مجزا و مشخصی از تصویر یا عنصری از تصویر که سطح قابل توجهـی از کل تصویر را در بر نمی گیرد را می توان به صورت یک نقطه تصور نمود. عنصر بصری که به عنوان نقطه در نظر گرفته می شود از سایر عناصر بصری موجود در تصویر قابل تفکیک است و بطور جداگانه دیده می شود. اگر عناصر تصویر به صورت یک خط کوچک و یا سطحی کوچک در میان تصویر قرار گیرد می تواند همانند یک نقطه درنظر گرفته شوند. نقطه می تواند عامل تمرکز بیننده بر قسمتی از تصویر باشد.

     همچنین مجموعه ای از خطوط یا نقاط که سطح محدودی را تشکیل می دهند می توانند همانند یک نقطه تصور گردد. چنین شکلی می تواند به صورت دایره، مربع، مثلث و غیره دیده شود و یا شکل های آزادی بوجود آورد ولی چون سطح کوچک تری از تصویر را تشکیل می دهد می توان آن را به صورت نقطه در نظر گرفت.

     نقطه با فضای اطرافش ارتباطی بصری برقرار می کند. دو عامل مهمی که این ارتباط را شکل می دهد، اندازه بزرگی نقطه و محلی است که در کادر تصویر قرار گرفته است. نقطه در تصاویر، موقعیت ها و محل قرارگیری عناصر تصویر را برجسته می سازد. اگر نقطه در ناحیه مرکزی تصویر واقع گردد، حس قرینگی و سکون را تداعی می کند. در این حالت نقطه نسبت به فضای اطراف بطور برجسته تر دیده می شود. اگر نقطه در ناحیه غیر از مرکز تصویر قرار گیرد، نوعی غیرقرینگی ایجاد می کند و حالتی پویا و متحرک در تصویر ایجاد می نماید. اگر نقطه بیش از حد به کناره های کادر تصویر نزدیک شود، می تواند باعث احساس عدم تعادل در تصویر گردد.

همجواری دو نقطـه

     هنگامی که دو نقطه در تصویر دیده می شود چشم حرکت رفت و برگشتی را بین آن دو نقطه انجام می دهد. هر چه فاصله بین دو نقطه کمتر باشد حس کشش بین آنها افزایش می یابد. اگر این فاصله خیلی کم شود و یا دو نقطه به هم برسند یا بر روی هم قرار گیرند، دو نقطه به عنوان یک شیء واحد دیده می شود.

     همجواری دو نقطه می تواند موجب تقویت ارتباطی در تصویر گردد و در مواردی ممکن است منجر شود چشمها گرایش به خارج شدن از تصویر پیدا کنند.

خط دیدگانی (Visual line)

     اگر در یک سطح حداقل سه نقطه در یک امتداد باشند، چشم آنها را به صورت خط دیدگانی درک می کند. اصولا خط از تعدادی نقطه تشکیل شده است بنابراین اگر تعدادی نقطه در یک امتداد قرار گیرند به صورت خط دیده می شوند.

مثلث دیدگانی (Visual Triangle)

     اگر در یک سطح سه نقطه مجزا سه راس یک مثلث را تشکیل دهند، چشم آنها را به صورت مثلث دیدگانی درک می کند. موقعیت مثلث تشـکیل شده بر ایستایی یا پویایی تصویر موثرخواهد بود.

شکل های دیدگانی (Visual shapes)

     توزیع تعدادی نقطه بر روی سطحی مشخص می تواند یک یا چند شکل دیدگانی را ایجاد کند. شکل های دیدگانی می تواند توجه بیننده را به بخش خاصی از تصویر معطوف نماید.